W dobie globalnych zmian gospodarczych i technologicznych, świat zaczyna zastanawiać się nad nowym rodzajem opodatkowania – podatkiem od firm zajmujących się sztuczną inteligencją (AI). Czy nadszedł czas, aby pomyśleć o tym, jak sztuczna inteligencja wpływa na rynek pracy i jakie powinny być odpowiedzi polityki publicznej na te wyzwania?
Nowe zasady opodatkowania korporacji
Świat właśnie przyjął przełomowe zasady wprowadzające globalny minimalny podatek korporacyjny na poziomie 15%. Była to odpowiedź na praktyki dużych firm, zwłaszcza z sektora technologicznego, które przenosiły swoje działalności do rajów podatkowych. Oczekuje się, że nowe przepisy przyniosą rocznie około 220 miliardów dolarów dochodu, które mogą zostać przeznaczone na różne cele polityki publicznej. Jednak, zanim jeszcze dobrze wyschł atrament na umowie, pojawia się dyskusja o nowym podatku, tym razem skierowanym na firmy działające w obszarze AI.
Generatywna AI a wyzwania społeczne
Generatywna sztuczna inteligencja przynosi ze sobą szereg społecznych wyzwań, w tym globalne straty w miejscach pracy. Choć debata polityczna skupia się głównie na kwestiach bezpieczeństwa, różne badania przewidują głębokie zakłócenia na rynku pracy spowodowane przez technologię. Elon Musk, rozmawiając z brytyjskim premierem Rishi Sunakiem, wspomniał o przyszłości pracy w społeczeństwie, w którym „praca nie jest potrzebna”. Konsekwencje tego są nie do wyobrażenia.
Prognozy dotyczące AI i rynku pracy
Goldman Sachs przewiduje, że AI może przynieść globalnej gospodarce dodatkowy wzrost na poziomie prawie 7 bilionów dolarów w ciągu 10 lat, jednocześnie stawiając pod znakiem zapytania bezpieczeństwo dwóch trzecich miejsc pracy w USA. McKinsey z kolei szacuje, że do 30% godzin pracy w Ameryce może zostać zautomatyzowanych w ciągu najbliższych sześciu lat. Czy możemy sobie wyobrazić, co to oznacza dla milionów ludzi?
Automatyzacja a nierówności społeczne
Zgodnie z badaniami Daron Acemoğlu i Simona Johnsona dla Międzynarodowego Funduszu Walutowego, ostatnie cztery dekady automatyzacji zwiększyły produktywność i zyski korporacji, ale nie przyczyniły się do wspólnego dobrobytu w krajach przemysłowych. Innymi słowy, korzyści z automatyzacji nie są automatycznie dzielone.
Koszty społeczne rewolucji technologicznej
Bez interwencji kolejny etap rewolucji technologicznej ryzykuje prywatyzację zysków przy jednoczesnym przerzuceniu kosztów na społeczeństwo. Pokrywanie kosztów opieki społecznej i przekwalifikowania zwolnionych pracowników to nie tylko gospodarcze minusy; to zmiany społeczne, które mogą łatwo prowadzić do niepokojów politycznych. Praca od pokoleń stanowi nie tylko fundament dochodów rodziny, ale także rutyny i poczucia celu. Co byśmy robili bez naszych prac?
Podatek od AI jako rozwiązanie
Aby zrównoważyć wpływ AI na społeczeństwo i zapewnić, że odpowiedź na te wyzwania będzie przystępna cenowo, opodatkowanie firm AI wydaje się być jedynym logicznym krokiem. Rozpoczęcie 2024 roku od zgody z Bernie Sandersem i Billem Gatesem, którzy w przeszłości proponowali podatek od robotów zastępujących ludzi, może być zaskakujące, ale wydaje się to konieczne. Potrzebna jest zaktualizowana wersja ich planu, uwzględniająca postęp generatywnej AI.
Globalny konsensus polityczny
Debata mogąca doprowadzić do globalnego konsensusu politycznego może zająć lata i powinna rozpocząć się teraz. Należy osiągnąć porozumienie w kwestii procentu przychodu lub zysku podlegającego opodatkowaniu oraz celu podatku – czy powinien on koncentrować się na łagodzeniu utraty miejsc pracy, czy szerzej na wielu społecznych wpływach AI? Biorąc pod uwagę, że Chiny i USA, będące liderami w rozwoju AI, nie wdrożyły jeszcze zasad minimalnego podatku korporacyjnego w kraju, skuteczne będą musiały być również zachęty i egzekwowanie.
Wprowadzenie globalnej minimalnej podstawy opodatkowania korporacji zajęło lata. Biorąc pod uwagę zbliżające się koszty dla społeczeństwa, dyskusja na temat ukierunkowanego podatku dla miliardowych firm AI nie może czekać.
źródło: www.ft.com